મોદી સરકારે કર્મચારીઓ અને નોકરિયાતો માટે નવા લેબર કોડ બનાવ્યા છે. એવી અપેક્ષા છે કે તેઓ 1 જુલાઈથી લાગુ થઈ શકે છે જે લાંબા સમયથી પેન્ડિંગ છે. સરકાર ચાર લેબર કોડ લાવી રહી છે જેનાથી કર્મચારી અને એમ્પ્લોયર બંનેને ફાયદો થશે. નવા લેબર કોડ દ્વારા મોદી સરકાર કર્મચારીઓના પગાર, સામાજિક સુરક્ષા જેમ કે પેન્શન અને ગ્રેજ્યુટી, શ્રમ કલ્યાણ, આરોગ્ય, સલામતી અને કામ કરવાની પરિસ્થિતિઓમાં સુધારો કરવા જઈ રહી છે. એટલે કે નવા લેબર કોડ પછી નવા લેબર કોડ હેઠળ કામના કલાકો એટલે કે કામના કલાકો અને રજાઓમાં ફેરફાર જોઈ શકાશે.
4 દિવસ કામ અને 3 દિવસ વીકઓફ, ઓવરટાઇમ પણ ઉપરથી મળશે
નવા લેબર કોડના અમલ પછી મહત્તમ કામના કલાકો વધારીને 12 કરવાનો પ્રસ્તાવ છે. જો કે, સાપ્તાહિક મર્યાદા 48 કલાકની રાખવામાં આવશે. એટલે કે, નવી સિસ્ટમમાં 4 દિવસ કામ કરો અને જો તમે દિવસમાં 12 કલાક કામ કરશો તો 3 દિવસનો વીકઓફ પણ મળશે. તો ઓવરટાઇમના કલાકો પણ એક ક્વાર્ટરમાં 50 કલાકથી વધારીને 125 કલાક કરવામાં આવ્યા છે. આનાથી કર્મચારીઓ સપ્તાહના અંતે ઓવરટાઇમ કરીને વધારાના પૈસા કમાઈ શકે છે.
12 કલાક કામ અને ઓવરટાઇમની વ્યવસ્થા એ બેધારી તલવાર
નવી સિસ્ટમમાં માત્ર 4 દિવસનું કામ અને ત્રણ દિવસની રજા… તે સારું લાગે છે પરંતુ વાસ્તવિકતા થોડી અલગ છે. તમે જે 4 દિવસ કામ કરશો તે 12-12 કલાક કામ કરશો. મોડેથી કામ કરવાની અસર તમારા સ્વાસ્થ્ય પર દેખાઈ શકે છે. તો કંપનીઓ ત્યારબાદ ઓવરટાઇમ માંગી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં ભલે તમને થોડા વધુ પૈસા મળશે પરંતુ તમારું કામ ઘણું વધી જશે. આમ જોવામાં આવે તો તે તમારું સ્વાસ્થ્ય બગાડી શકે છે.
ફકત 180 દિવસમાં જ મળવા લાગશે રજા
રજાઓને લઈને નવા લેબર કોડમાં પણ મોટો ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે. અત્યાર સુધી નવા કર્મચારીએ રજા મેળવવા માટે ઓછામાં ઓછા 240 દિવસ કામ કરવું પડતું હતું, પરંતુ હવે કર્મચારી માત્ર 180 દિવસમાં જ રજા લેવા માટે પાત્ર બનશે. આનો અર્થ એ છે કે તમારે હવે રજા પાત્રતા મર્યાદા સુધી પહોંચવા માટે ઓછા દિવસો કામ કરવું પડશે. સરકારનું આ પગલું કર્મચારીઓને મોટી રાહત આપવા જઈ રહ્યું છે.
કેટલી રજાઓ મળશે, કેટલી કેરી ફોરવર્ડ થશે
સરકારે નવી સિસ્ટમમાં રજાઓની સંખ્યા સમાન રાખી છે. એટલે કે, તમે દર 20 દિવસ કામ કરો છો, તો તમને 1 દિવસની રજા મળશે. તેમજ કેરી ફોરવર્ડ રજાઓની સંખ્યામાં ફેરફાર કર્યા વિના તેની સંખ્યા 30 રાખવામાં આવી છે. જોકે, રજાઓ અંગેની જોગવાઈઓ જે માત્ર ઉત્પાદન ઉદ્યોગને લાગુ પડતી હતી તે હવે તમામ ક્ષેત્રોને લાગુ પડશે. આ પગલાની ખૂબ પ્રશંસા થઈ રહી છે.
દર વર્ષના અંતે રજાના પૈસા મળશે
નવા લેબર કોડ હેઠળ હવે દર વર્ષના અંતે રજાઓ રોકડ કરવી ફરજિયાત કરવામાં આવી છે. એટલે કે, જો તમારી પાસે વર્ષના અંતે 45 દિવસની રજા બાકી હોય, તો પછી 30 રજાઓ આગળ લઈ જવામાં આવશે, પરંતુ બાકીની 15 રજાઓ રોકડ કરવામાં આવશે. અત્યાર સુધી નિયમો અનુસાર રજાઓ વર્ષના અંતમાં જ રોકડ કરવામાં આવે છે પરંતુ નવા લેબર કોડ પછી આ સિસ્ટમ બદલાશે.
ઘરેથી કામ કરવાનું પણ ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું
કોરોના યુગમાં ઘરેથી કામ એક મહત્વપૂર્ણ પ્રથા તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં નવો લેબર કોડ બનાવતી વખતે કેન્દ્ર સરકારે પણ તેની કાળજી લીધી છે. જો કે આના પર કેવા પ્રકારની જોગવાઈઓ કરવામાં આવશે તેનું ચિત્ર હજુ સંપૂર્ણ સ્પષ્ટ નથી. નવી સિસ્ટમ હેઠળ કંપનીઓ દ્વારા ઘરેથી કામ કરવા માટે કેટલીક માર્ગદર્શિકા પણ બનાવવામાં આવી શકે છે. વર્ક ફ્રોમ હોમ વર્ક લાઇફ બેલેન્સમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપી શકે છે. હજુ પણ ઘણી કંપનીઓ હાઇબ્રિડ મોડલ અપનાવી રહી છે જેમાં કેટલાક દિવસ ઘરેથી અને કેટલાક દિવસ ઓફિસથી કામ કરે છે. મોટાભાગના કર્મચારીઓ પણ આ મોડલને પસંદ કરી રહ્યા છે.
હાથમાં પગાર કેટલો ઘટશે?
નવા નિયમો અનુસાર કોઈપણ કર્મચારીના પગારમાં મૂળ પગાર એટલે કે મૂળ પગારનો હિસ્સો 50 ટકા સુધીનો રહેશે અને બાકીના 50 ટકા તમામ પ્રકારના ભથ્થાં હશે. અત્યારે કંપનીઓ બેઝિક સેલરીના માત્ર 25-30 ટકા �� રાખે છે. આવી સ્થિતિમાં તમામ પ્રકારના ભથ્થાં 70-75 ટકાની રેન્જમાં છે. આ ભથ્થાઓને કારણે કર્મચારીઓના ખાતામાં વધુ પગાર આવે છે, કારણ કે મૂળ પગાર પર તમામ પ્રકારની કપાત કરવામાં આવે છે અને તે ખૂબ જ ઓછી છે. આવી સ્થિતિમાં, નવા વેતન કોડના અમલ પછી તમારા ઇનહેન્ડ સેલરીમાં 7-10 ટકાનો ઘટાડો થઈ શકે છે.
PFમાં યોગદાન કેટલું વધશે?
જો મૂળ પગારમાં વધારો થશે તો પીએફમાં યોગદાન પણ વધશે. કારણ કે પીએફની ગણતરી બેઝિક સેલરીના આધારે કરવામાં આવે છે. મૂળ પગારના 12-12 ટકા એમ્પ્લોયર અને કર્મચારી દ્વારા ભવિષ્ય નિધિમાં ફાળો આપવામાં આવે છે. જો તમારી કંપની મૂળભૂત પગાર તરીકે સીટીસીના માત્ર 25-30 ટકા ચૂકવે છે, તો તેનો અર્થ એ છે કે નવા વેતન કોડના અમલીકરણ પછી પીએફમાં તમારું યોગદાન લગભગ બમણું થઈ જશે.
ઉદાહરણ સાથે સમજો
ધારો કે અત્યારે તમારો બેઝિક પગાર 10 હજાર રૂપિયા છે, જે CTCના 25 ટકા છે અને હાથમાં પગાર 35 હજાર રૂપિયા છે. ધ્યાનમાં રાખો કે આ પગાર તમારો અને એમ્પ્લોયરનો PF યોગદાન અને ગ્રેચ્યુટી બાદ 12-12 ટકા છે. નવો વેજ કોડ લાગૂ થયા બાદ બેઝિક પગાર 20 હજાર રૂપિયા થશે. આવી સ્થિતિમાં પીએફમાં યોગદાન અને ગ્રેચ્યુઈટી બમણી થઈ જશે. એટલે કે પગારમાં લગભગ રૂ.2800નો ઘટાડો થઇ શકે છે, જેમાં 12-12 ટકા એટલે કે રૂ.2400 પીએફ છે અને ચાલો માની લઈએ કે રૂ 400ની નજીક ગ્રેચ્યુઇટી છે. આ રીતે પહેલા તમારો ઇનહેન્ડ પગાર 35 હજાર રૂપિયા હતો હવે તે ઘટીને 32,200 રૂપિયા થઈ શકે છે.
પેન્શન વધી જશે
પ્રોવિડન્ટ ફંડમાં બે પ્રકારની કપાત છે. એક પ્રોવિડન્ટ ફંડ અને બીજી એમ્પ્લોઈઝ પેન્શન સ્કીમ. એમ્પ્લોયર દ્વારા પ્રોવિડન્ટ ફંડમાં ફાળો આપેલા 12 ટકામાંથી માત્ર 3.67 ટકા પ્રોવિડન્ટ ફંડમાં જાય છે, જ્યારે 8.33 ટકા કર્મચારી પેન્શન સ્કીમમાં જાય છે. તો કર્મચારી દ્વારા કરવામાં આવેલ 12 ટકાનું સંપૂર્ણ યોગદાન પ્રોવિડન્ટ ફંડમાં જાય છે. નવા વેતન કોડ પછી મૂળ પગારમાં વધારાને કારણે, કર્મચારી દ્વારા પીએફમાં કરવામાં આવતા યોગદાનમાં પણ વધારો થશે. એટલે કે કર્મચારીઓની પેન્શન યોજનામાં યોગદાન પણ વધશે. ધારો કે હવે એમ્પ્લોયર અને કર્મચારી બંને PFમાં 1200-1200 રૂપિયા મૂકે છે અને કંપની બેઝિક સેલરીના માત્ર 25 ટકા જ આપે છે, તો નવા વેતન કોડ પછી તે 2400-2400 થઈ જશે. એટલે કે પહેલા જે રૂપિયા 833 એમ્પ્લોયર પાસેથી કર્મચારી પેન્શન સ્કીમમાં જતા હતા તે હવે વધીને 1666 રૂપિયા થઈ જશે.
પગાર માળખું બદલાશે
કંપનીઓ ઘણીવાર વિશેષ ભથ્થા દ્વારા કર્મચારીના હાથમાં વધુ પૈસા મૂકવાનો પ્રયાસ કરે છે. જો બેઝિક સેલરીમાં વધારાને કારણે પીએફ અને ગ્રેચ્યુટીમાં યોગદાન વધશે, તો કંપનીઓ પગાર માળખામાં ફેરફાર કરશે અને વિશેષ ભથ્થામાં ઘટાડો કરશે. એટલે કે, તમારું CTC હવે જેવું છે તેવું જ રહેશે પરંતુ તમારો બેઝિક સેલરી વધશે અને વિશેષ ભથ્થું ઘટશે. જે કંપનીઓમાં વિશેષ ભથ્થાની વ્યવસ્થા નથી, ત્યાં પગાર માળખું એવી રીતે બદલવામાં આવશે કે કંપનીઓને કોઈ નુકસાન ન થાય.
આ ચાર લેબર કોડ શું છે?
4 લેબર કોડ્સમાં વેતન/મજૂરી સંહિતા, ઔદ્યોગિક સંબંધો પરની સંહિતા, જોબ સેફ્ટી પરની સંહિતા, આરોગ્ય અને કામની શરતો અને સામાજિક અને વ્યવસાયિક સલામતી કોડનો સમાવેશ થાય છે. શ્રમ કાયદાઓમાં સુધારો કરવા માટે, મંત્રાલયે 44 પ્રકારના જૂના શ્રમ કાયદાઓને ચાર વ્યાપક કોડમાં એકીકૃત કર્યા છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આ કોડના અમલીકરણ સાથે દેશના શ્રમ બજારમાં સુધારેલા નિયમો અને અધિનિયમોનો નવો યુગ શરૂ થશે.