એ સમજૂતી, જેના આધારે નક્કી થયું કે ગુજરાતને નર્મદાનું કેટલું પાણી મળશે

એ સમજૂતી, જેના આધારે નક્કી થયું કે ગુજરાતને નર્મદાનું કેટલું પાણી મળશે

મધ્ય પ્રદેશે કહ્યું છે કે જ્યાં સુધી ગુજરાત અને કેન્દ્રની સરકાર સરદાર સરોવર બંધને કારણે વિસ્થાપિત થયેલા લોકોના પ્રશ્નોનું નિરાકરણ નહીં લાવે ત્યાં સુધી બંધ માટે વધારાનું પાણી છોડવામાં નહીં આવે.

તો આ નિવેદનને દુર્ભાગ્યપૂર્ણ ગણાવી ગુજરાતના મુખ્ય મંત્રી વિજય રૂપાણીએ જણાવ્યું છે કે રાજ્યમાં ચોમાસું મોડું પડ્યું છે અને એવા સમયે મધ્ય પ્રદેશની સરકાર રાજકારણ રમી રહી છે.

રાજકોટમાં પત્રકારો સાથેની વાતચીતમાં રૂપાણીએ જણાવ્યું, "1979ના (નર્મદા વૉટર ડિસ્પ્યૂટ્સ) ટ્રિબ્યૂનલ અનુસાર નર્મદાના પાણીની વહેંચણી નક્કી કરાઈ હતી અને કોઈ પણ રાજ્યને એ વહેંચણીમાં ફેરફાર કરવાનો અધિકાર નથી."

નોંધનીય છે કે મધ્ય પ્રદેશ, ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર અને રાજસ્થાન વચ્ચે નર્મદાના પાણીની વિવાદવિહીન વહેંચણી માટે 'નર્મદા વૉટર ડિસ્પ્યૂટ્સ ટ્રિબ્યૂનલ'નું ગઠન કરાયું હતું.

ઇન્ટર-સ્ટેટ્સ વૉટર ડિસ્પ્યૂટ્સ ઍક્ટ 1956 અંતર્ગત કેન્દ્ર સરકારે વર્ષ 1969માં 'નર્મદા વૉટર ડિસ્પ્યૂટ્સ ટ્રિબ્યૂનલ'નું ગઠન કર્યું હતું અને જસ્ટિસ વી. રામાસ્વામીને આ ટ્રિબ્યૂનલના ચૅરમૅન બનાવાયા હતા.

ટ્રિબ્યૂનલનો ઉદ્દેશ નર્મદાના પાણીની યોગ્ય વહેંચણી અને નર્મદા નદીની ખીણનો વિકાસ કરવાનો હતો.

ગઠનનાં દસ વર્ષ બાદ ટ્રિબ્યૂનલે 7 ડિસેમ્બર 1979ના રોજ પોતાનો ફેંસલો આપ્યો હતો. જે અનુસાર 75 ટકા વપરાશયોગ્ય પાણી ગુજરાત, મધ્ય પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને રાજસ્થાન વચ્ચે વહેંચવાનું નક્કી કરાયું હતું.

ટ્રિબ્યૂનલ અંતર્ગત કયા રાજ્યને કેટલું પાણી મળવું જોઈએ?

સ્રોત : Hydrology and Water Resources Information System for India 

ટ્રિબ્યૂનલના કેટલાક મહત્ત્વના નિર્ણયો

• સરદાર સરોવર બંધની ઊંચાઈ 138.68 મીટર નક્કી કરાઈ.
• ગુજરાત, મધ્ય પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને રાજસ્થાનને મળતી ઊર્જા અંતર્ગત પરિયોજનાનો ખર્ચ ઉઠાવવો.
• સામાન્ય વર્ષમાં મધ્ય પ્રદેશે ગુજરાત અને રાજસ્થાનની પાણીની જરૂરિયાતને પહોંચી વળવા 8.12 મિલિયન એકર ફૂટ પાણી છોડવું.
• ટ્રિબ્યૂનલના નિયમોની અમલવારી માટે નર્મદા કંટ્રોલ ઑથોરિટીનું ગઠન કરવું અને તેના રિવ્યૂ માટે એક રિવ્યૂ કમિટી રચવી.
• ટ્રિબ્યૂલના નિર્ણયની 45 વર્ષ બાદ સમીક્ષા કરી શકાશે.